Theo cách nói đơn giản nhất, Nới lỏng định lượng (QE) có nghĩa là tăng nguồn cung tiền tệ để nền kinh tế khởi sắc. Ngân hàng trung ương của một quốc gia bắt đầu bằng cách mua các chứng khoán dài hạn từ thị trưởng mở (ví dụ như chứng khoán đảm bảo bằng thế chấp hay MBS). Điều này làm tăng lượng cung tiền tệ trong nền kinh tế, hạ tỷ giá lãi suất, và mở rộng bảng cân đối tài chính của ngân hàng, cùng lúc đó quảng bá về việc cho vay và đầu tư.
Thử hình dung thị trường giống như bồn tắm, với ngân hàng trung ương là vòi nước và hệ thống ngân hàng là ống cống. Trong điều kiện lý tưởng, hai yếu tố này sẽ hoạt động một cách cân bằng, giữ mực nước trong bồn ở mức ổn định.
Vấn đề xảy ra khi hệ thống ngân hàng rút cạn nước quá nhanh, khiến sụt giảm nguồn cung khả dụng. Trong những tình huống này, các chương trình QE có thể giúp ngăn ngừa việc rút cạn nước trong bồn tắm, giống như những gì đã xảy ra trong cuộc Đại suy thoái.
Vậy chính xác thì nói lỏng định lượng hoạt động thế nào?
Sau khi bắt đầu chương trình QE và nguồn tiền bắt đầu tăng, các ngân hàng trong nước sẽ có thể cung cấp dịch vụ cho vay với tỷ lệ lãi suất phải chăng hơn. Điều này giúp mọi người vay tiền dễ dàng hơn – và sau cùng thì tiền sẽ được chi tiêu, tuần hoàn và vực dậy nền kinh tế.
Một tác động khác của chương trình QE là nhà đầu tư sẽ nhận lãi suất thấp hơn đối với các tài sản có nguồn thu cố định của họ. Điều này sẽ đánh dấu sự thay đổi trong cách phân bổ nguồn vốn của nhà đầu tư khi họ chuyển qua các khoản đầu tư sinh lời nhiều hơn ở thời điểm hiện tại trong nền kinh tế, ví dụ như chứng khoán.
Các vấn đề tiềm năng với nới lỏng định lượng
Đôi khi lợi ích của việc nới lỏng định lượng không mang tính phổ quát, tức là sẽ có những thực thể khác trong nền kinh tế chịu có thể chịu tổn thất vì điều này. Khi một ngân hàng trung ương bắt đầu thực hiện nới lỏng định lượng, người được hưởng lợi mục tiêu chính là thị trường chứng khoán.
Điều này đã tạo ra một cuộc tranh luận về tính hữu hiệu thực sự của các chương trình QE. Lý lẽ ở đây là thậm chí cả khi hoạt động của thị trường đã phục hồi, những ai cần hỗ trợ về tài chính vẫn sẽ thụt lùi phía sau. Trái lại, những người sở hữu chứng khoán thường là những cá nhân đã đạt được sự ổn định nhất định về phương diện tài chính.
Nới lỏng định lượng cũng có thể làm trầm trọng hơn tình hình lạm phát. In nhiều tiên hơn sẽ khiến các doanh nghiệp thu phí nhiều hơn cho cùng một sản phẩm vì khi đó sức mua của đồng tiền tệ suy giảm. Nếu không giải quyết có thể dẫn tới sự bất ổn trong nền kinh tế hoặc thậm chí là suy thoái kèm lạm phát.
Các ví dụ về nói lỏng định lượng
Giờ khi đã biết về các QE và cách chúng được thực hiện, hãy cùng xem một vài ví dụ cụ thể để thực sự hiểu rõ hơn.
QE1 là chương trình được Hoa Kỳ triển khai từ 2008 và kéo dài tới 2010, trong đó Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ mua chứng khoán được bảo đảm bằng thế chấp có giá trị là 600 tỷ USD và 100 tỷ USD khác dưới hình thức cho vay. Chương trình này diễn ra trong cuộc khủng hoảng nhà đất đã làm tê liệt nền kinh tế và giúp thị trường trong nước phục hồi. Bộ phim “The Big Short” đã mô tả chính xác sự sụp đổ của thị trường nhà đất và cách mà nới lỏng định lượng đã được áp dụng để cứu trợ tài chính cho những tổ chức “nắm giữ vị thế quan trọng và không được thất bại” và các ngân hàng.
Một ví dụ gần đây hơn là Cục dự trữ Liên Bang Mỹ đã thực hiện một QE vào những giai đoạn đầu của đại dịch. Trong bối cảnh nền kinh tế chịu ảnh hưởng lớn trong quá trình cách ly, Fed đã cân nhắc về quyết định sử dụng QE, bằng cách mua 700 tỷ trái khoán. Đây sẽ là biện pháp phòng ngừa khỏi tình trạng nguy hiểm nhất đã được dự đoán do đại dịch corona gây ra.
Đâu là tác động lên thị trường chứng khoán?
Như đã đề cập bên trên, một trong những mục tiêu chính của QE là tác động tới nhà đầu tư để chọn phương án đầu tư dài hạn và có tỷ suất lợi nhuận đầu tư cao nhất. Điều này có thể làm bình ổn nền kinh tế, và với việc các khoản vay ngân hàng ở mức lãi suất thấp, những cá nhân bán lẻ (còn được gọi là nhà đầu tư nhỏ lẻ) cần được tự do tham gia vào thị trường.
Khi thị trường chứng khoán phát triển, các nhà đầu tư nước ngoài sẽ thấy được tín hiệu của một nền kinh tế phát rtieern và tăng lòng tin khi đầu tư. Điều này có thể khuyến khích các khoản đầu tư trực tiếp, tiếp sức cho thị trường trong nước tiếp tục khởi sắc. Có thể hiểu nới lỏng định lượng giống như một chính phủ gửi thông điệp tới nhà đầu tư rằng họ muốn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Điều gì xảy ra khi QE bị tạm dừng? Tại Mỹ, thị trường chứng khoán đã trải qua sự hỗ loạn ngay sau khi Cục dự trữ Liên bang Mỹ công bố ngừng in tiền vào đầu năm 2022. Cổ phiếu của Mỹ gặp nhiều khó khăn để phục hồi sau nhiều tuần thua lỗ, trong tình cảnh kết thúc một cuộc QE và làm trầm trọng thêm tình trạng lạm phát.
QE tác động tới Bitcoin như thế nào?
Tất cả những điều trên mang chúng ta tới câu hỏi “Nới lỏng định lượng tác động tới Bitcoin thế nào?” Điều này hợp lý bởi Bitcoin có tính phi tập trung, phải không? Hầu hết người ta không nhận thấy rằng nới lỏng định lượng đã giúp Bitcoin trong quá khứ. Khi thị trường phát triển và cổ phiếu đạt mức cao nhất mọi thời đại do các tác động từ QE, Bitcoin đã hưởng lợi bởi là tài sản đầu tư thay thế có mức giá cũng đã đạt đỉnh trong giai đoạn đó.
Đó là bởi nới lỏng định lượng về lý thuyết sẽ thúc đẩy các nhà đầu tư lựa chọn tài sản có mức sinh lời tốt, ví dụ như Bitcoin bất kể biên độ dao động giá lớn. Điều này cho nhà đầu tư nhiều lý do hơn để đầu tư vào Bitcoin, từ đó cải thiện uy tín của đồng tiền này trên thị trường trong vai trò một phương án bảo hiểm khẩn cấp.
Rút ra các bài học từ tài chính tập trung
Trong khi Bitcoin không được hỗ trợ bởi bất cứ cơ chế nào tạo ra dòng tiền, đồng tiền này vẫn được các tổ chức đầu tư coi là một loại tài sản. Sự dồi dào của tiền pháp định do hàng loạt đợt nới lỏng định lượng có xu hướng đẩy mức giá của các tài sản đầu cơ tích trữ như cổ phiếu và Bitcoin đạt tới những đỉnh cực kỳ cao.
Tuy nhiên điều ta muốn đề cập tới ở đây là luôn có những bài học và công cụ mà ta có thể mượn từ các tổ chức tài chính tập trung, kể cả khi Bitcoin là một loại tiền tệ phi tập trung. Nhất định phải có công cụ hoặc chiến thuật mà chúng ta có thể sử dụng trong vai trò người dùng Bitcoin.
Tuy nhiên cũng phải nhấn mạnh rằng chúng ta không được dựa hoàn toàn vào chúng. Điều gì cũng có hai mặt của nó và nới lỏng định lượng không phải một ngoại lệ. Điều tốt nhất mà chúng ta có thể làm là luôn cập nhật tin tức, cả ở các thị trường tập trung và phi tập trung. Với nhiều thông tin hơn, ta sẽ có thể tự tin ra các quyết định đầu tư.