Loại bỏ những điều xưa cũ và ứng dụng những cải tiến mới! Dường như lúc nào cũng có phiên bản mới hơn của một thứ gì đó sắp ra mắt, và trong hầu hết trường hợp thì phiên bản mới sẽ tốt hơn phiên bản cũ. Ví dụ như điện thoại thông minh, máy chơi game và trong trường hợp này… một loại hình tài chính mới chăng?
Thật vậy. Một loại hình tài chính mới hiện đang tạo nên cơn địa chấn trong toàn bộ ngành, đó chính là: tài chính phi tập trung.
Vậy tài chính phi tập trung là gì, cơ chế hoạt động của nó ra sao? Tài chính được phi tập trung hóa thì có ý nghĩa gì? Chúng tôi biết rằng bạn có rất nhiều câu hỏi, vì vậy chúng ta hãy lần lượt giải đáp từng thắc mắc.
DeFi là gì và cơ chế hoạt động ra sao
Tài chính Phi tập trung (DeFi) giống như việc kết hợp công nghệ blockchain và ngân hàng truyền thống với nhau, là tổng hòa hoàn hảo của hai dịch vụ trên. Cũng bởi sự kết hợp này mà DeFi còn được biết tới với tên gọi Tài chính Mở.
Hãy nghĩ về tất cả dịch vụ tài chính truyền thống sẵn có hiện nay như tiết kiệm, séc, bảo hiểm, giao dịch tài sản, cho vay, vân vân. Mục tiêu chính của cộng đồng DeFi là tạo ra những dịch vụ thay thế cho dịch vụ truyền thống, đồng thời đáp ứng đủ các tiêu chí như mã nguồn mở, minh bạch, không cần tới sự cho phép của ngân hàng trung ương.
Để đạt được mục tiêu đó, tài chính phi tập trung chủ yếu dựa vào các ứng dụng phi tập chung (DApps). Để thấu hiểu đầy đủ về cơ chế hoạt động của DeFi, bạn sẽ cần hiểu rõ về khái niệm đằng sau DApps.
Vậy DApps là gì? Nói một cách đơn giản, chúng là phần mềm được thiết kế trong các mạng phi tập trung. Những mạng này có thể là chuỗi khối, công nghệ sổ cái phân tán (DLT) hoặc mạng Tor. Tiêu chí đầu tiên chúng phải thỏa mãn là phi tập trung, có nghĩa là không có bất cứ tập đoàn, cơ quan trung ương hoặc cơ quan nào có khả năng quản lý chức năng của những ứng dụng này.
Tại sao những ứng dụng này lại tuyệt vời như vậy? Bí quyết nằm ở hợp đồng thông minh. Bạn có thể hình dung hợp đồng thông minh giống như những hợp đồng đã được lập trình sẵn và tự khởi tạo, có nghĩa là chúng không cần tới nhiều sự can thiệp từ con người. Các hợp đồng tự khởi tạo và tự thực hiện này có thể xử lý nhiều nhiệm vụ khác nhau, bao gồm nhưng không giới hạn trong thực hiện thanh toán và phê duyệt khách hàng.
Trong bối cảnh ngân hàng phi tập trung ngày càng có tầm ảnh hưởng lớn hơn, chúng ta cũng thấy DApps hiện diện nhiều hơn bao giờ hết. Những ứng dụng này tiết kiệm thời gian, tiền bạc của khách hàng và doanh nghiệp trên toàn thế giới.
Xác định những đặc điểm của DApps
Trong bối cảnh DApps ngày càng phổ biến, chúng ta cần thấu hiểu những thành tố chung của tất cả những ứng dụng phi tập trung này.
Đầu tiên, DApps phải luôn có mã nguồn mở, tức là các mã đều được công khai với cộng đồng. Bởi vậy, bất cứ ai cũng có thể kiểm tra và xác minh tính năng, chức năng và mức độ bảo mật của các ứng dụng này. Bạn có thể tạo DApps và sử dụng mà không cần lo lắng gì bởi tất cả các mã lập trình đều công khai và bạn sẽ phát hiện ra tất cả các mã độc chạy ngầm nào ngay lập tức nếu có. Ngoài ra, những tương tác trong cộng đồng cũng giúp bạn tự tin hơn, đảm bảo các mã đều ổn định và bảo mật so với việc tự lập trình.
Đặc tính mã nguồn mở đầu tiên cũng tiết lộ cho chúng ta biết đặc tính quan trọng tiếp theo, đó là: tính minh bạch. Tất cả hoạt động trên chuỗi khối đều diễn ra công khai. Mặc dù các hoạt động công khai là vậy, những tài khoản trên chuỗi khối lại chỉ là bút danh và tồn tại dưới dạng địa chỉ số. Điều này bổ sung thêm một lớp ẩn danh nhưng đồng thời không ảnh hưởng đến tính minh bạch của DeFi.
Lĩnh vực DeFi thu hút số đông người dùng trên toàn thế giới bởi bất cứ ai cũng có thể tham gia. Tất cả những gì bạn cần làm để tham gia vào DeFi là sở hữu một điện thoại thông minh có kết nối với mạng internet. Những đặc tính căn bản của tài chính phi tập trung giúp ứng dụng này chạm tới những ai không sở hữu tài khoản ngân hàng, mang lại những dịch vụ tài chính họ hằng mong ước. Một điểm mạnh nữa của lĩnh vực DeFi là hoàn toàn không có gatekeeper (phần tử mạng chịu trách nhiệm quản lý việc đăng ký/phê duyệt người dùng) nào. Điều này cho phép tất cả mọi người tham gia mà không phải lo lắng về việc không được chấp thuận, từ đó củng cố cho đặc điểm không cần tới sự cho phép từ thực thể/tổ chức nào của DeFi.
Nhà phát triển thậm chí còn được khuyến khích tham gia bởi DeFi sở hữu khả năng tương tác cao, cho phép trao đổi và sử dụng thông tin hiệu quả. Tất cả thông tin và dự án của những nhà phát triển đi trước đều được lưu giữ trong không gian này. Nhờ tính năng này, những nhà phát triển mới có thể dễ dàng học hỏi từ các dự án đi trước để từ đó cải thiện DApps của họ và nhanh chóng nhận được nhiều sự chú ý hơn trong nền kinh tế mới này.
Các nhà phát triển cũng có được sự linh hoạt tối đa trong lĩnh vực phi tập trung bởi bản chất mã nguồn mở. Bạn có rất nhiều lựa chọn, đặc biệt là thông qua tích hợp ứng dụng của bên thứ ba. Nếu không hài lòng với những tùy chọn hiện tại, bạn thậm chí có thể xây dựng giao diện của riêng mình.
Ngân hàng phi tập trung so với ngân hàng truyền thống
Mặc dù dành nhiều thời gian để thử nghiệm và kiểm tra, các ngân hàng truyền thống vẫn còn những hạn chế nhất định. Mục tiêu của DeFi là giải quyết hầu hết những điểm yếu này.
Với các ngân hàng truyền thống, việc tiếp cận các dịch vụ tài chính của họ dễ dàng hay khó khăn phụ thuộc vào nơi bạn sống. Một số khu vực có thể dễ dàng tiếp cận, số khác lại vô cùng khó khăn. Câu chuyện này lại hoàn toàn khác khi bạn tham gia sử dụng ngân hàng phi tập trung. Ngân hàng mới này phục vụ người dùng trên toàn cầu, do đó không một ai gặp khó khăn trong việc sử dụng dịch vụ mà họ cung cấp.
Bất kể ở nơi đâu bạn cũng có quyền truy cập tương tự vào các dịch vụ và mạng lưới phi tập trung. Ngoài ra, một điểm cộng khác giúp hình thức này càng dễ tiếp cận hơn với tất cả mọi người đó là người dùng cũng không cần thực hiện các thủ tục đăng ký/phê duyệt để sử dụng dịch vụ của các ngân hàng phi tập trung.
Ngoài những bất cập do không thể sử dụng dịch vụ tùy vào khu vực, quy trình mà các hệ thống ngân hàng truyền thống sử dụng cũng thường rất tẻ nhạt và tốn kém. Bởi DeFi không liên đới tới bất cứ cơ quan trung tâm nào và các hợp đồng thông minh không cần tới sự can thiệp của con người nên quy trình của này hiệu quả hơn. Ngay từ khi bắt đầu, các quy tắc đều được viết bằng mã và các hợp đồng tự được thực hiện.
Trong ngân hàng truyền thống, tên khách hàng được kết nối trực tiếp với tài khoản. Mặc dù DeFi DApps hoàn toàn minh bạch, các tài khoản chỉ tồn tại dưới dạng bút danh và danh tính thực của bạn được bảo vệ. Cũng bởi tính minh bạch này mà bất cứ ai cũng có thể xem các hoạt động giao dịch. Đây là một tính năng không khả dụng trong hầu hết các hệ thống ngân hàng truyền thống.
Tại sao DeFi lại quan trọng
Với tất cả những tính năng mang tính cách mạng của DeFi, có lẽ bạn cũng nhận ra rằng hệ thống tài chính truyền thống đang tụt lại phía sau. Bởi các ứng dụng phi tập trung không yêu cầu bất kỳ bên trung gian hay quan tòa nào, người dùng hoàn toàn kiểm soát tiền của họ trong mọi lúc. Việc này cũng giảm thiểu chi phí vận hành hệ sinh thái và loại bỏ các điểm hỏng hóc cục bộ trong hệ thống.
Vai trò quan trọng nhất của DeFi là trở thành tấm hộ chiếu tài chính cho mọi người. Khi đề cập tới những cá nhân không có tài khoản ngân hàng, có thể bạn sẽ nghĩ ngay tới những người sống ở vùng đất xa xôi hẻo lánh. Tuy nhiên thực tế lại cho thấy điều ngược lại.
Để giúp bạn hình dung rõ hơn, một nghiên cứu của CNBC vào năm 2019 cho thấy 25% hộ gia đình ở Mỹ hiện đang không sở hữu tài khoản ngân hàng. Điều này chứng minh rằng ngay cả các hộ gia đình bình thường cũng gặp khó khăn trong việc tiếp cận và sử dụng dịch vụ tài chính.
Ngân hàng phi tập trung có thể tạo ra tác động tích cực tới những cá nhân như vậy. Một khi có thể tiếp cận và sử dụng dịch vụ tài chính, những cá nhân có thu nhập thấp này sẽ được tận hưởng nhiều lợi ích.
Để bạn hình dung rõ hơn, hãy thử tìm hiểu về một số ứng dụng quan trọng nhất của DeFi.
Các ứng dụng của DeFi
Đầu tiên, hãy cùng tìm hiểu về dịch vụ vay và cho vay. Khi nói đến vay và cho vay, ngân hàng phi tập trung nắm lợi thế hơn vì bản chất là một hệ thống mở. Các ngân hàng này có thể giải quyết giao dịch nhanh chóng, thế chấp tài sản và loại bỏ yêu cầu kiểm tra tín dụng. Tài chính phi tập trung lược bỏ những thủ tục chứng minh mức độ tin cậy mà không gây nguy hiểm cho giao dịch, từ đó giúp việc vay và cho vay nhanh, hiệu quả và dễ tiếp cận hơn.
DeFi là lĩnh vực tài chính và rõ ràng dịch vụ ngân hàng là ứng dụng khá rõ ràng của chúng. Sự kỳ diệu của các hợp đồng thông minh cho phép dịch vụ vận hành rẻ và bớt tẻ nhạt hơn so với dịch vụ truyền thống. Điều này áp dụng cho các trường hợp ứng dụng thực tiễn như bảo hiểm và trung gian thanh toán.
Giờ hãy thử xem trường hợp ứng dụng của DeFi trong sàn giao dịch phi tập trung (DEX). Những sàn giao dịch này cho phép bạn giao dịch tiền điện tử mà không cần tới bên trung gian. Thông qua những nền tảng này, người dùng có thể giao dịch trực tiếp với nhau với sự trợ giúp của hợp đồng thông minh.
Tương lai của DeFi
Với tất cả những thông tin đã cung cấp bên trên, có thể khẳng định rằng ngân hàng phi tập trung có sức mạnh để thay đổi toàn bộ cục diện của lĩnh vực tài chính. Trong bối cảnh ngày càng có nhiều hệ thống truyền thống đang trải qua quá trình phi tập trung hóa, chúng ta có thể hình dung ra sự lên ngôi của DApps trong tương lai. Những ứng dụng này thậm chí còn đặt ra một tiêu chuẩn mới cho nền kinh tế của chúng ta trong tương lai.
Tiền điện tử đã giúp chúng ta mang tiền tệ lên không gian kỹ thuật số. DeFi đang tiếp tục cách mạng hóa quá trình này và ở thời điểm hiện tại, chúng ta mới ở điểm khởi đầu. Tất cả những gì chúng ta đã chứng kiến cho tới nay chỉ là phần nổi của tảng băng trôi trong quá trình dân chủ hóa các dịch vụ tài chính. Nhưng quả thực đây là một phần nổi rất đáng thán phục! Chúng ta có cơ hội chứng kiến một ngành công nghiệp hoàn toàn mới đang xây dựng mọi thứ từ con số không và không khỏi thích thú khi chứng kiến những điều kỳ diệu liên tục diễn ra.
Về tương lai của DeFi, chúng ta chỉ có thể chờ đợi và chứng kiến những chuyển biến tiếp theo. Tuy nhiên, nếu tương lai tiếp tục phát triển như những gì tài chính phi tập trung đã làm được thì chúng ta thực sự có thể trông chờ vào những điều thú vị tiếp theo. Chúng tôi sẽ kiên nhẫn chờ đợi bạn cùng tham gia vào lĩnh vực hoàn toàn mới mẻ và hứa hẹn này.