Yaklaşık 13 yıl önce Bitcoin (BTC) ilk olarak dünyaya tanıtıldığında henüz sayısız dijital koin ve kripto türü yoktu—yalnızca BTC vardı. Günümüzde endüstriye bakarsanız 17600’ün üzerinde dijital para biriminin olduğunu görürsünüz. Bu sayı çok fazla gibi geliyorsa, bunların kullanımları ve uygulamalarına göre farklı türler olarak kategorize edildiğini duymaktan memnun olacağınıza eminiz. 

Bu alana daha derin dalış gerçekleştirmekle ve kaç türde kripto paranın var olduğunu bilmekle ilgilenirseniz, piyasada günümüzde karşılaşacağınız dört yaygın dijital para birimi türünü sizin için derledik.

Günümüzde piyasadaki dört en yaygın kripto türü

Kripto piyasası dijital para birimlerini, varlıkları, nesneleri, meme(mem) ve şaka koinlerini içermektedir. Hadi en dominant olanıyla başlayalım—para birimi.

Para birimi

Bu, muhtemelen piyasada en yaygın şekilde karşılaşacağınız kripto para türüdür. Para biriminin buradaki anlamı, kullanmak için yapılmış bir kripto para türü olup, en önde gelen örnek olarak Bitcoin sayılabilir. Satoshi Nakamoto, doğrudan ödemeleri ve para transferlerini mümkün hale getirerek üçüncü tarafların ve aracıların aradan çıkarılmalarını sağlamak için BTC’yi oluşturmuştur. 

Bu, ayrıca gizli bilgiler sağlamaksızın finansal hizmetlere erişim sağlamasının da yolunu hazırlamaktadır. Bu sebeple, BTC gibi dijital para birimleri, para transferleri veya ücret ödemeleri ve ödemeler için de uygun olarak görülmüştür. Para birimlerinin oldukça dalgalı doğası olduğu bilinmekle birlikte bunlar, iyi değer depolama araçları olarak bilinir. 

Bu nedenle zorlayıcı ekonomik durumlara sahip her ulustan pek çok kişi, güvenli liman olarak Bitcoin’e yönelmektedir.

Dijital para birimlerinin bu dalgalı doğası sebebiyle pek çok kişi, bunları alma ve satma yoluyla ve diğer para yapma aktivitelerine katılma suretiyle kâr elde etmek için de kullanmaktadır. Binlerce borsa ve alım satım platformu ortaya çıkmaktadır ve bu da alım satım oyununa doğrudan atlamayı daha da kolay hale getirmektedir.

Para birimleri ile ilgili bir başka dikkate değer şey ise, bunların herhangi bir banka veya başka finansal kuruluş tarafından oluşturulmamış, düzenlenmemiş ve desteklenmemiş olmasıdır. Bunların oluşturması, uzmanlık bilgisayarları ve yazılımları yoluyla bir dağıtılmış kayıt defteri sistemi veya blok zincir kullanılarak gerçekleştirilir. 

Varlık

Finans perspektifinden “varlık” kelimesinin tanımına bakarsanız, nakde dönüştürülebilen ve sahiplikte değer ifade eden herhangi bir kaynağın bu tanım altında ifade edilebileceğini keşfedersiniz. Bu, ayrıca pozitif ekonomik değer oluşturmak için kullanılabilecek herhangi bir şey olarak da tanımlanabilir. 

Kripto dünyasında stablecoinler varlık olarak değerlendirilir. Bunun nedeni, bu tokenlerin değerinin başka varlıkların değerinden çıkarılmasıdır. Hadi Tether’i (USDT) bir örnek olarak ele alalım. Tether, 1’e 1 oranda eşleşen, örneğin Amerika Birleşik Devletleri doları (USD) gibi bir itibari para birimine sabitlenmiş bir dijital varlıktır. Tether tokenleri, geleneksel para birimleriyle, nakit eşdeğerleriyle ve platformundaki diğer potansiyel varlıklarla %100 desteklenmektedir.

Tether gibi varlıklar stablecoin olarak adlandırılır çünkü bunlar, stabil bir değer veya fiyat sunabilme kapasitesine sahiptir. Bu nedenle pekçok alım satımcı, yatırımcı, hevesli ve iş uygulayıcısı, kripto piyasasında düşük dalgalılık çözümleri için USDT gibi varlıklara yönelmektedir.

Nesne

Nesne türü, muhtemelen bu listede bahsedilen kripto para türleri arasında en az bilineni olabilir. Diğer taraftan bu türde koinlerin pek çoğu ile kripto alanında karşılaştığınızdan son derece eminiz. Nesne türü kripto, dünyanın problemlerine çözümler sağlamayı amaçlayan özel projelere destek veya fonlama sağlamak için tasarlanmıştır.

Bu türün bazı örnekleri arasında başka pek çoğunun yanı sıra Siacoin (SC), Terra (LUNA) ve Decentraland (MANA) sayılabilir. Siacoin, bir blok zincir tabanlı merkezsiz ve dağıtılmış bulut depolama platformu olan Sia’nın kullanım koinidir. Sia, “geleneksel bulut depolama hizmet sağlayıcılarından daha sağlam ve daha uygun fiyatlı bir veri depolama pazar platformu oluşturmak” için tasarlanmıştır. Daha basit bir ifadeyle bu, masraflı bulut depolama problemini çözmeyi hedeflemektedir.

Terra (LUNA) ise, merkezsizleştirilmiş finansı (DeFi) kitlelere daha yakın hale getirmek üzere tasarlanmıştır. Nesnenin başka bir iyi örneği Decentraland’ın MANA’sıdır. Decentraland, web sitesinde belirtildiğine göre, merkezsizleştirilmiş otonom organizasyon (DAO) tarafından kontrol edilen ilk tam merkezsizleştirilmiş dünyadır. MANA, Decentraland’da arsa ve oyun içi ögeler satın almak için kullanılabilir ve burada kullanıcılar, başkalarıyla bağlantılı hale gelip dijital varlıkların alım satımını yapabilir ve sanal dünyayı keşfedebilir.

Meme (mem) veya şaka koinleri

İsminden de anlaşılacağı üzere mem veya şaka koinleri, belirli herhangi bir amacı veya hedefi olmayan bir kripto türüdür. Bu koinler çoğunlukla internet memleri, sosyal medyadaki şakalar veya çevrim içi komik karakterler baz alınarak oluşturulmuş olur. Bu kripto türüne örnek olarak Dogecoin (DOGE) ve Shiba Inu (SHIB) verilebilir. 

Mem koinlerinin artan popülerliğinin arkasındaki sebepler arasında, farklı çevrim içi topluluklardan edindiği ilgi çekme durumları, destek ifadeleri ve fırsatı kaçırma korkusu (FOMO) sayılabilir. Mem veya şaka koinler aynı zamanda büyük miktarlarda tedariğe sahiptir—örneğin bir katrilyon token limitine sahip SHIB—veya sınırsız tedariğe sahip DOGE gibi. Bu yüzden sadece 1 USD gibi bir tutar karşılığında binlerce hatta milyonlarca mem veya şaka koini satın almanız mümkündür.

Ancak, pek çok kripto heveslisi ve uzmanı mem veya şaka koinlerini riskli varlıklar olarak değerlendirmektedir. Mem koinlerinin değeri, çoğunlukla topluluk aktiviteleri veya dahil olma seviyeleriyle belirlenir ve bu da sonuçta şişir ve sat(pump and dump) denen durumlara yol açabilir. Buna ek olarak, koin herhangi bir anda çökebilir ve sonuç olarak değerini kaybedebilir.

Bunun yanı sıra, mem ve şaka koinlerinde kriptoda halı çekme denen dolandırıcılık durumu daha sık gerçekleşmektedir, burada kullanıcılar, bir dolandırıcılık ürününe para verme veya para yatırımı yapma yönünde aldatılır. Bu potansiyel riskler sebebiyle pek çok kriptoya gönül vermiş kişi, mem veya şaka koinlerinin satın alınmasını asla desteklememektedir. Hatta endüstrideki pek çok uzman, böylesi koinlere yatırım yapmamayı tembihlemektedir. 

Bu türde koinlerde elinizi denemek istiyorsanız, herhangi bir harekete geçme öncesinde şu bağlamları göz önüne almanızı tavsiye ederiz. Unutmayın, zor kazanılmış paranızı yatıracaksanız bunu çok fazla risk içermeyen ve çeşitli finansal dolandırıcılık girişimlerine dahil olmayan varlıklara yatırmanız en iyisi olacaktır.

Ne türde kripto paralara yatırım yapmalısınız?

Yatırım yapılacak kripto seçimi için bir sürü seçenek mevcuttur. Binlerce yeni koin, piyasaya dolmuş haldedir ve bu durum yeni gelenler için fazla ve yorucu olabilmektedir. Bu yeni koinlerden bazıları kripto alanında kendi adlarını duyurmuş olsa da hiçbiri, Bitcoin kadar test edilmiş halde değildir. 

Uzun zaman boyunca tekrar tekrar kendisi, öncü kripto para olmuştur—para gönderme ve almada, varlık korumasında, filantropik çabalarda ve çok daha fazlasında gerçek kullanım durumları geliştirmeye de devam etmektedir. En uzun süredir piyasada olmasının—ve bunu yıllardır kullanmakta olan kişilerin topluluklarına da erişmenize imkan sağlamanın—yanı sıra var olduğu süre boyunca kabul görme seviyesi de düzenli olarak artmıştır. 


*Bu makalenin içeriği, yalnızca bilgi amaçları ile paylaşılmıştır; bu tür bilgileri ve diğer materyalleri hukuki, vergisel, yatırımsal, finansal veya herhangi bir başka tavsiye olarak değerlendirmemelisiniz.